Het wereldspel meet autonomie

De taal van het kind

Aan het eind van de middag belt de moeder van Tim: ‘Kunnen jullie alsjeblieft helpen? Tim (15 jr.) heeft het moeilijk op school, maar hij praat niet met ons. Hij wil niets vertellen over wat er door hem heengaat en het gaat op school helemaal mis. Nog even en Tim wordt geschorst.’
Omdat KEI geen wachtlijst heeft, zijn Tim en zijn moeder de volgende ochtend om 9.00 uur aanwezig in het KEIK-centrum. Een KEI-medewerker vraagt aan Tim of hij een dorp wil bouwen met het wereldspel-materiaal. Als Tim hoort dat het wereldspel een wetenschappelijk onderlegd spel is dat er wel uitziet als speelgoed, maar ondertussen een projectief onderzoeksinstrument is dat zonder dat je hoeft te praten heel veel duidelijk kan maken over wie je bent en wat je wilt, pakt Tim resoluut de katoenen zak op en leegt ‘m boven de tafel: 160 spelelementen, de meeste van hout: huizen, bomen, mensen, dieren en auto’s. Tim hoeft niet te praten, want het wereldspel vertelt.

Ben ik een robot?

Uit dat wat Tim met de wereldspelblokken bouwt, kan worden opgemaakt welke kwaliteiten hij heeft. Het wereldspel toont Tims kwaliteiten op zowel cognitief-, pedagogisch- als affectief gebied. In dit artikel richten wij ons op het pedagogisch aspect (hoe gaat het kind met zijn wereld om). In het vorige artikel is ingegaan op de cognitieve kwaliteiten (hoe verkent het kind zijn wereld) en in het volgende artikel komt het affectieve aspect aan bod (hoe beleeft het kind zijn wereld). Hoe Tim omgaat met zijn wereld, wordt meteen duidelijk in het dorp dat hij bouwt: de wijze van bouwen en de relatie die Tim aanbrengt tussen de verschillende eenheden in zijn dorp geven aan dat Tim zeer veel waarde hecht aan zijn autonomie. Ook laat zijn dorp zien hoe beklemd Tim zich kan voelen in systemen vol regels en kaders.
De KEI-medewerker vertelt aan Tim wat zijn dorp duidelijk maakt: dat hij het lastig vindt om met autoriteiten om te gaan. De ogen van Tim lichten op en er verschijnt een glimlach op zijn gezicht. Samen vertalen ze Tims behoefte aan onafhankelijkheid naar dat wat er op dit moment op school gebeurt. Tim begint opeens te praten: ‘Ik wil zelfstandig zijn, gezien worden als mens, maar op school wordt alles voorgekauwd, er wordt van mij verlangd dat ik als een robot precies doe wat docenten willen en dat vertik ik!’
Tim is even stil, slikt en vertelt dan zijn hele verhaal: hoe hij vol motivatie gestart is op de middelbare school, veel respect had voor medeleerlingen en leraren, maar dat hij vanaf het begin van de brugklas gepest is door medeleerlingen, niet is gesteund door zijn docenten en dat dit hem heeft doen besluiten zich af te zonderen. Tim heeft toen zijn toevlucht gezocht in de computer en ontwikkelde vaardigheden op hoog ICT-niveau: hij is gaan ‘hacken’. Vanaf dat moment is Tim populair bij zijn medeleerlingen: hij krijgt het voor elkaar om in te breken in de laptop van de verzuimcoördinator en tegen betaling verandert hij cijfers in het leerlingvolgsysteem.
Tim heeft de schooldirectie tot wanhoop gebracht. Als hij volgende week niet bekent dat hij de dader is, wordt hij definitief geschorst.

Een voorzet

Het wereldspel toont wat er in Tim omgaat. In zijn dorp is zichtbaar wat de relatie is tussen zijn kwaliteiten en zijn huidige gedrag op school. Zonder woorden heeft Tim alles wat er op dit moment speelt op tafel gelegd. Het wereldspel heeft de voorzet gegeven, Tim neemt de bal over en vertelt voor het eerst zijn verhaal. Omdat Tim zijn leven weerspiegeld ziet in het wereldspel, is hij in staat om vanaf een afstand naar zijn situatie te kijken en een beslissing te nemen: hij vraagt de KEI-medewerker mee te gaan naar zijn schooldirecteur. Tim wil bekennen dat hij de ‘hacker’ is en op school zijn verhaal vertellen en gehoord worden. Hij hoopt op school te kunnen blijven en te laten zien wie hij óók is.