Het wereldspel als onderzoeksinstrument

Spelend testen

De ouders van Jordy (7 jaar) voelen zich meteen begrepen: bij KEI wordt kindvriendelijk getest. Hun zoon Jordy speelt tijdens het onderzoek in het KEIK-centrum met ‘het wereldspel’. Uit dat wat Jordy met de blokken bouwt, kan worden opgemaakt welke kwaliteiten hij heeft op cognitief-, pedagogisch- en affectief gebied.

In dit artikel richten wij ons op de cognitieve kwaliteiten (hoe verkent het kind zijn wereld). In de volgende twee artikelen gaan we in op de beide andere aspecten: het pedagogische aspect (hoe hanteert het kind zijn wereld) en het affectieve aspect (hoe beleeft het kind zijn wereld).

Het wereldspel is een non-verbale, speelse test waaruit kan worden afgelezen hoe Jordy de wereld om zich heen verkent, op welke wijze hij informatie verwerkt en hoe zijn leerontwikkeling verloopt.

Dat is precies wat de ouders van Jordy voor ogen hadden: een alternatief voor de reguliere verbale intelligentietesten zoals de WISC V en RAKIT-2. Ze kennen hun zoon en hebben ondertussen ervaring: Jordy wil niet praten met een vreemde onderzoeker, is niet gemotiveerd om te luisteren naar allerlei vragen tijdens een onderzoek en Jordy zal zeker niet in een onbekende omgeving op commando willen lezen. Nee, Jordy wil zonder te hoeven praten iets dóen, hij wil zonder woorden laten zien wat hij kan en laten voelen wie hij is. Als dat mogelijk is, voelt Jordy zich veilig en toont hij waar zijn innerlijke kracht ligt.

Een dorp

Het wereldspel: een katoenen zak met 160 spelelementen, de meeste van hout: huizen, bomen, mensen, dieren en auto’s.
Jordy mag er een dorp mee bouwen. Hij mag zelf weten hoeveel elementen van het wereldspel hij gebruikt. Als zijn dorp klaar is, staat er een uniek bouwwerk op de tafel: een projectie van wie Jordy is. Het gezegde ‘Wat je zegt ben jezelf’ gaat ook op voor het wereldspeldorp: alles wat Jordy heeft gebouwd in zijn dorp is een afspiegeling van wie hij is. Het dorp vertelt hoe Jordy de wereld waarneemt en wat zijn wijze van denken is, in taal of in beeld.
Het wereldspel is een projectief onderzoeksinstrument waar niet alleen Jordy, maar alle kinderen (0 - 100 jr.) zich graag aan verbinden.

Niveau van bouwen

Tijdens het spelen met het wereldspel heeft een kleuter een ander niveau van handelen en bouwen dan een puber. Zo is in het dorp van Jordy dus te zien op welk niveau hij gehandeld en gebouwd heeft. Er wordt daarbij gekeken naar de uniciteit van de bouwsels van Jordy die op tafel staan én naar het soort relatie dat Jordy heeft aangebracht tussen de verschillende eenheden in zijn dorp. Uit het dorp kan worden opgemaakt of Jordy cognitief leeftijdsovereenkomstig heeft gebouwd, of hij een bovengemiddelde cognitie heeft of dat er tekenen in het dorp te vinden zijn van hoogbegaafdheid. Ook het ruimtelijk-organisatorisch vermogen van Jordy wordt zichtbaar in het wereldspelmateriaal dat hij gebruikt.
Kortom: Jordy speelt met het wereldspelmateriaal en KEI signaleert aan de hand van het gebouwde dorp Jordy’s cognitieve functioneren.
Tijdens de analyse maakt KEI gebruik van het door pedagoog Nel Ojemann ontwikkelde wereldspel-signaleringsonderzoek. De uitgangspunten van Ojemann zijn o.a. gestoeld op de ontwikkelingsfasen van ontwikkelingspsycholoog Piaget.

Vloeibaar intellect

Na de analyse krijgen Jordy en zijn ouders bij KEI een terugkoppeling van het wereldspelonderzoek. Als de KEI-onderzoeker Jordy’s grote hoeveelheid cognitieve kwaliteiten opnoemt, verschijnt er een grote glimlach op zijn gezicht. Hij straalt als hij samen met de onderzoeker van KEI zijn kwaliteiten op het whiteboard tekent en hij zegt: "Klopt. Ik denk van groot naar klein en ik kan alles in mijn hoofd aan elkaar knutselen. Alles zit aan elkaar vast in mijn denken en al mijn ideeën doen samen wedstrijdje: ze willen allemaal als eerste uitgevonden worden. Ik denk dat ik later maar uitvinder wordt."

De ouders van Jordy zijn ontroerd. Ze maken zelden mee dat hun kind zó wordt gezien. Lachend nemen Jordy en ouders afscheid van de onderzoeker. Vader zegt bij de deur: "Zo zie je maar, intellect is vloeibaar. Als Jordy een onderzoek moet doen waar hij geen klik mee heeft, komt er uit de testresultaten dat hij zwak begaafd is en als hij, zoals bij het wereldspel, gemotiveerd is, kan hij laten zien wie hij is en blijkt dat hij juist heel begaafd is. We zijn blij dat we Jordy het wereldspel hebben laten spelen. Dit is wie hij is!"